Rabarbar budzi wiele kontrowersji – czy to owoc, czy warzywo? W artykule odkryjesz jego właściwości zdrowotne, wartości odżywcze oraz potencjalne ryzyko związane z jego spożyciem. Dowiedz się, jak wykorzystać rabarbar w kuchni i jakie miejsce zajmuje w tradycyjnej medycynie chińskiej.
Rabarbar – owoc czy warzywo?
Rabarbar, znany też jako rzewień, często budzi wątpliwości co do swojej klasyfikacji botanicznej. W kuchni traktowany jest jak owoc, ponieważ najczęściej wykorzystuje się go do słodkich deserów i przetworów. Jednak z naukowego punktu widzenia, rabarbar jest warzywem. Zaliczany jest do rodziny rdestowatych, a jadalną częścią są ogonki liściowe, podczas gdy liście są trujące i nie nadają się do spożycia.
Rabarbar ogrodowy pochodzi z Azji Środkowej i południowej Syberii, gdzie był wykorzystywany już wiele wieków temu. W Europie roślina pojawiła się dopiero w XVI wieku, zdobywając popularność zarówno jako surowiec leczniczy, jak i składnik kulinarny.
Choć przyrządza się z niego kompoty, dżemy czy ciasta, rabarbar pozostaje warzywem według klasyfikacji botanicznej, a nie owocem, jak często się uważa.
Właściwości rabarbaru
Rabarbar ceniony jest nie tylko za swój charakterystyczny, kwaskowaty smak, ale przede wszystkim za właściwości lecznicze. Zawiera szereg cennych związków, które korzystnie wpływają na zdrowie. Szczególnie istotne są jego działanie antyoksydacyjne oraz wsparcie dla układu pokarmowego. Warto po niego sięgać w sezonie, kiedy jest najsmaczniejszy i zawiera najwięcej składników odżywczych.
Obecność substancji bioaktywnych, takich jak polifenole czy rapontygenina, sprawia, że rabarbar wykazuje również działanie antyrakowe oraz wspiera organizm w walce z wolnymi rodnikami. Może także wpływać korzystnie na poziom cholesterolu i pomagać osobom z problemami trawiennymi.
Witaminy i składniki odżywcze
Rabarbar to bogate źródło witamin i minerałów, które wspierają prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Zawiera m.in. witaminę A, C, E oraz kwas foliowy, a także znaczne ilości potasu. W 100 gramach rabarbaru znajduje się 288 mg potasu, co czyni go wartościowym składnikiem diety wspomagającej pracę serca i regulującej ciśnienie krwi.
Warto zwrócić uwagę na wysoką zawartość błonnika, który usprawnia trawienie i reguluje poziom cukru we krwi. Dodatkowo, rabarbar dostarcza niewielkie ilości białka i tłuszczu, ale jest niskokaloryczny, co sprawia, że doskonale sprawdza się w dietach odchudzających. Wartość energetyczna rabarbaru wynosi tylko 21 kcal na 100 g, a zawartość węglowodanów to 4,54 g na tę samą ilość.
Działanie antyrakowe i przeczyszczające
Jednym z najcenniejszych aspektów zdrowotnych rabarbaru jest jego działanie antyrakowe. Pieczony rabarbar staje się źródłem rapontygeniny, polifenolu, który spowalnia podziały komórek nowotworowych. Dzięki temu regularne spożywanie tej rośliny może wspierać profilaktykę nowotworową i chronić organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
Rabarbar – zwłaszcza korzeń rzewienia lekarskiego (Rheum officinale) – wykazuje także silne działanie przeczyszczające. Związki obecne w korzeniach pobudzają perystaltykę jelit, ułatwiają wypróżnianie i przeciwdziałają zaparciom. Roślina znana jest również z właściwości detoksykujących i wspierających układ krążenia, a jej stosowanie bywa polecane osobom cierpiącym na alergie czy trądzik.
Rabarbar w diecie
Wprowadzenie rabarbaru do codziennej diety to doskonały sposób na wzbogacenie jadłospisu w cenne mikro- i makroelementy. Oprócz walorów smakowych, rabarbar dostarcza składników wspierających zdrowie, takich jak błonnik, witaminy i przeciwutleniacze. Jego kwaskowatość znakomicie przełamuje słodycz deserów i nadaje świeżości różnym potrawom.
Rabarbar można spożywać zarówno w wersji surowej, jak i po obróbce termicznej. Doskonale sprawdza się w kompotach, dżemach, ciastach czy nawet jako składnik wytrawnych sałatek. Przed jego użyciem warto jednak zapoznać się z przeciwwskazaniami i zwracać uwagę na ilość spożywanego produktu.
Wartości odżywcze rabarbaru
Rabarbar wyróżnia się niską kalorycznością, co czyni go idealnym dodatkiem dla osób dbających o linię. Na 100 g produktu przypada jedynie 21 kcal, co w porównaniu do innych roślin jadalnych jest wartością bardzo niską. Oprócz tego dostarcza znikome ilości tłuszczu (0,2 g) i umiarkowane ilości węglowodanów (4,54 g).
Warto zwrócić uwagę na wysoką zawartość potasu – 288 mg na 100 g – oraz obecność witamin z grupy B i kwasu jabłkowego, który odpowiada za charakterystyczny, cierpki smak warzywa. Dla osób na diecie bogatej w błonnik, rabarbar będzie wartościowym składnikiem codziennego menu.
Przeciwwskazania i ryzyko spożycia
Mimo licznych zalet, rabarbar nie jest produktem dla każdego. Zawiera bowiem kwas szczawiowy, który może być szkodliwy dla zdrowia, zwłaszcza w dużych ilościach. Dotyczy to przede wszystkim osób cierpiących na choroby nerek, reumatyzm oraz tych, u których występuje ryzyko kamicy nerkowej. Dla nich spożycie rabarbaru powinno być ograniczone lub całkowicie wykluczone.
Duże ilości kwasu szczawiowego mogą prowadzić do wypłukiwania wapnia z organizmu, co zwiększa ryzyko osteoporozy oraz innych zaburzeń gospodarki mineralnej. Warto zachować umiar w spożyciu rabarbaru i nie przekraczać zalecanych ilości, zwłaszcza jeśli stosujemy dietę ubogą w wapń.
Szkodliwość kwasu szczawiowego
Kwas szczawiowy obecny w rabarbarze to substancja, która w nadmiarze może być niebezpieczna. Wiąże on wapń, tworząc nierozpuszczalne szczawiany, które mogą odkładać się w nerkach i prowadzić do powstawania kamieni nerkowych. Osoby zmagające się z chorobami układu moczowego powinny unikać spożywania dużych ilości tego warzywa.
Również osoby starsze i dzieci powinny spożywać rabarbar z umiarem. W przypadku wątpliwości dotyczących bezpieczeństwa warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.
Duża ilość rabarbaru w diecie może prowadzić do wypłukania wapnia z organizmu, a obecność kwasu szczawiowego jest szczególnie niebezpieczna dla osób z chorobami nerek i reumatyzmem.
Przygotowanie rabarbaru w kuchni
Rabarbar jest niezwykle wszechstronny w kuchni i może być wykorzystywany na wiele sposobów. Jego kwaskowatość świetnie sprawdza się zarówno w deserach, jak i przetworach, a także w daniach wytrawnych. Przed użyciem należy usunąć liście i dokładnie umyć ogonki liściowe, które są jedyną jadalną częścią tej rośliny.
W sezonie wiosennym rabarbar jest świeży i chrupiący, co czyni go idealnym składnikiem różnorodnych potraw. Można go także zamrozić, aby cieszyć się jego smakiem przez całą zimę, pamiętając jednak, że najlepszy do zbioru jest do końca czerwca.
Rodzaje przetworów z rabarbaru
Rabarbar doskonale nadaje się do przetwarzania na wiele sposobów, co pozwala zachować jego smak i właściwości przez dłuższy czas. Przetwory z rabarbaru są cenione za intensywny aromat i orzeźwiający smak, który świetnie komponuje się z innymi owocami, zwłaszcza truskawkami. Oto przykłady przetworów, które można przygotować z rabarbaru:
- Kompot z rabarbaru – idealny napój na letnie dni, orzeźwiający i bogaty w witaminy,
- Dżem rabarbarowy – świetnie smakuje z dodatkiem truskawek lub wanilii,
- Ciasto z rabarbarem – klasyczny wypiek, który łączy słodycz ciasta z kwaskowatością rabarbaru,
- Kisiel i galaretka z rabarbaru – lekkie desery dla dzieci i dorosłych,
- Mrożony rabarbar – pozwala cieszyć się smakiem przez cały rok, pod warunkiem właściwego przygotowania i zbioru przed końcem czerwca.
Tradycyjna medycyna chińska a rabarbar
Korzeń rabarbaru lekarskiego od wieków zajmuje ważne miejsce w tradycyjnej medycynie chińskiej. Używany jest nie tylko jako środek przeczyszczający, ale również w terapii różnych schorzeń, od problemów trawiennych po dolegliwości bólowe.
W Chinach rabarbar stosowany jest m.in. na bóle zębów oraz jako środek detoksykujący. Zawiera rapontycynę, substancję wykazującą działanie estrogennie, co sprawia, że jest polecany kobietom z niedoborem estrogenów i mężczyznom z przerostem gruczołu krokowego. Rheum officinale to jedna z najważniejszych roślin wykorzystywanych w azjatyckiej fitoterapii, a jej wpływ na zdrowie doceniany jest od stuleci.
Co warto zapamietać?:
- Rabarbar jako warzywo: Z botanicznego punktu widzenia rabarbar to warzywo, mimo że w kuchni często traktowany jest jak owoc.
- Właściwości zdrowotne: Rabarbar ma działanie antyoksydacyjne, wspiera układ pokarmowy oraz wykazuje działanie antyrakowe dzięki obecności polifenoli.
- Wartości odżywcze: 100 g rabarbaru zawiera tylko 21 kcal, 288 mg potasu oraz wysoką zawartość błonnika, co czyni go idealnym składnikiem diety.
- Przeciwwskazania: Osoby z chorobami nerek i reumatyzmem powinny unikać rabarbaru ze względu na zawartość kwasu szczawiowego, który może być szkodliwy w dużych ilościach.
- Wszechstronność w kuchni: Rabarbar można wykorzystać w kompotach, dżemach, ciastach oraz sałatkach, a także zamrozić na zimę.
